Reizen en het koudste continent Antarctica

Antarctica is een van de zeven continenten. Het gebied wordt ook wel aangeduid met de naam Zuidpool. Het is de koudste regio op aarde. Er zijn onderzoeksstations van verschillende landen gevestigd. De bevolking wordt op ongeveer 1000 mensen geschat.

Er bestaat een verdrag over het beheer van het continent. Opvallend zijn de vele meren onder het ijs met zoet water en er komt maar bijzonder weinig plantengroei voor.

Antarctis
Het land en de zeeën om Antarctica worden gezamenlijk aangeduid als Antarctis. Het gaat dan om het gebied rond de Zuidpool van de aarde dat wordt omringd door de Indische Oceaan en de Grote Oceaan.

Het gebied is wat oppervlakte betreft na Azië, Afrika, Noord-Amerika en Zuid-Amerika het vijfde grootste continent.

Het continent staat bekend als de koudste plek op aarde. De laagste temperatuur die er officieel ooit gemeten is, -88°C, was op de Zuidpool. Op grotere hoogten komen incidenteel nog lagere temperaturen voor.

Het meeste ijs op Antarctica is volgens onderzoekers meer dan honderdduizend jaar oud. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs maar liefst 4776 meter dik.

Maar niet heel Antarctica heeft al die tijd onder het ijs gelegen. Een Brits-Zweedse expeditie ontdekte in 1949 dat grote delen van Antarctica, zoals Dronning Maud Land, tot ongeveer 10.000 jaar voor Christus nog vrij waren van ijs.

Bevolking
De bevolking van Antarctica wordt geschat op ten minste 1000 bewoners. Dit aantal verschilt per seizoen. Er zijn geen permanente bewoners, maar een aantal landen houdt permanente onderzoeksstations open.

Planten en dieren
Op Antarctica groeien maar een klein aantal plantensoorten. Dit zijn mossen, korstmossen en twee soorten bloeiende planten. De dierenwereld is wel veel gevarieerder.

Lake Vostok
Onder het ijs van Antarctica bevinden zich tientallen meren met zoet water. Het grootste daarvan is Lake Vostok. Het bevindt zich onder een bijna 4 kilometer dikke ijslaag, in de buurt van de Russische basis Vostok.

Het zou nog niet helemaal duidelijk zijn waarom dit meer niet bevriest, maar het vermoeden bestaat dat het een “smeltwaterlens” is. Door de combinatie van hoge druk door het bovenliggende ijs en de aardwarmte van beneden bevriest het niet.

Het meer is tot 670 meter diep en er wordt vermoed dat het ongeveer 25 miljoen jaar geleden is afgesneden van lucht en zonlicht.

Verdrag
Er zijn veel mogendheden die aanspraak maken op het territorium van het continent en verschillende landen hebben daarover afspraken met elkaar gemaakt. Verschillende staten hebben stations op Antarctica of op een van de eilanden gevestigd.

In 1959 werd het “Verdrag inzake Antarctica” afgesloten door Argentinië, Australië, België, Chili, Frankrijk, Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Zuid-Afrika, de voormalige Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Bij het verdrag sloten zich later ook Brazilië, de toenmalige Duitse Democratische Republiek, Roemenië, Polen, het voormalige Tsjecho-Slowakije, Denemarken en Nederland aan. Het werd op 23 juni 1961 van kracht.

In het verdrag is vastgelegd dat het gebied uitsluitend vreedzaam gebruikt mag worden. Militaire operaties, steunpunten en versterkingen zijn evenals kernwapenexplosies verboden. Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek zal internationaal worden samengewerkt.

In het Antarcticaverdrag waren geen regelingen opgenomen over het winnen van de natuurlijke rijkdommen van Antarctica.

Daarom werd in 1991 in Madrid door de 26 stemgerechtigde landen afgesproken dat er de eerstvolgende 50 jaar geen mijnbouwactiviteiten toe zijn gestaan.

Ontdekking
Ondanks dat er wel vermoedens bestonden over het bestaan van een zuidelijk continent, werd Antarctica pas in 1820 ontdekt. In 1911 bereikte de Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen als eerste de Zuidpool.